De keuze voor het soort plaatmateriaal op basis van hout wordt ondermeer bepaald door het klimaat waarin de platen worden gebruikt, en door hun mechanische kwaliteiten.
Er worden 5 plaattypes onderscheiden: spaanplaten, multiplexplaten, hardboardplaten, MDF/HDF-platen, OSB-platen (bron Houtinfo).
Spaanplaten
- De grondstof voor spaanplaten is vooral dunningshout uit bossen en boomtoppen. Op die manier blijft het bosbeheer rendabel. Naast dat rondhout komen ook vaak bijproducten van zagerijen en houtresten in spaanplaten terecht. En soms vormen vlasscheven de basis.
- Geperste lagen spaanders.
Spaanplaten tellen drie tot vijf lagen spaanders die worden geperst. De druk waarmee dat gebeurt, bepaalt de volumieke massa en mechanische eigenschappen. De buitenste lagen spaanders zijn meestal fijner dan de binnenste. De overgang tussen de lagen is soms geleidelijk.
- Verlijming met het oog op klimaat.
Vochtbestendige platen zijn meestal verlijmd met melamineformaldehydelijmen, die versterkt zijn met fenol. Andere platen zijn met ureumformaldehyde verlijmd.
Multiplexplaten
- Multiplex bestaat uit op elkaar verlijmde lagen schilfineer. Foutvrij fineer? Dat kan alleen op basis van kwalitatief hoogstaande stammen met een voldoende grote diameter.
- Verlijming met het oog op toepassing.
Die verlijming gebeurt met een rotatie van 90° wat de platen een grote dimensionale stabiliteit oplevert. Voor multiplex van naaldhout – dat vooral naar de bouw gaat – wordt meestal fenolformaldehydelijm gebruikt. Die is goed bestand tegen water en koken. Multiplex van loofhout – vooral voor binnentoepassingen – wordt meestal met ureumformaldehyde of melamineformaldehyde verlijmd.
Hardboardplaten
- Hardboardvezelplaten zijn standaard 3,2 mm dik. Toch zijn er ook platen van 1,2 tot 8 mm dik. Hardboard bestaat uit natte houtvezels. Die worden uitgestrooid op een mat en samengeperst. Het water loopt daarbij weg langs een soort zeef onderaan, wat de achterkant een wafelmotief geeft. Naast hardboards bestaan ook medium boards, die iets minder hard zijn.
- Vezelbinding en persing.
De vezels binden zich vooral door vervilting, en omdat het hout lignine bevat. Soms wordt ook een beetje kunsthars toegevoegd. Persen gebeurt onder hoge druk en temperatuur. Het resultaat zijn platen met een volumieke massa van 850 tot 1050 kg/m³.
MDF/HDF-platen
- MDF staat voor Medium Density Fiberboard: een vezelplaat van gemiddelde densiteit.
- HDF staat voor High Density Fibeboard, een zwaardere kwaliteit waarvan de vezels sterker geperst worden tot een plaat met een hogere dichtheid. HDF kan zwaar op druk belast worden, maar heeft een geringe treksterkte.
De vezels blijven droog bij de fabricage en binden zich door kunsthars, niet door vervilting.
- Bewerking zoals massief hout.
MDF is ontwikkeld om even gemakkelijk bewerkbaar te zijn als massief hout. Je kunt MDF zagen, frezen en profileren of zelfs ermee beeldhouwen. In tegenstelling tot de andere plaattypes zien de kanten er na de bewerking vrij homogeen uit. Zodat u ze meteen kunt aflakken.
OSB-platen
- OSB staat voor Oriented Strand Board. OSB-platen bestaan uit grote vlakke spanen of strands. Die zijn gemiddeld 1 tot 5 cm breed, 7 tot 10 cm lang en 0,5 mm dik. Ze zijn bovendien georiënteerd. Zo zijn de buigsterkte en elasticiteitsmodulus het hoogst in de richting van de buitenste spanen. En dat is meestal in de lengte.
- Richting bepaalt sterkte
In tegenstelling tot gewone spaan- of vezelplaten, kan de gebruiker uitmaken wat de sterkste richting van een OSB-plaat is. Zijn hoge mechanische kwaliteiten maken OSB vooral geschikt voor specifieke, dragende toepassingen in de bouw.
